Rita Strakosha
Në vitin 2012 u aprovua
një VKM, tashmë e harruar, mbi amballazhet. Për të kujtuar lexuesit dhe
ata që e kanë aprovuar, kjo është VKM nr. 177 “Për amballazhet dhe mbetjet e
tyre”. Sipas kësaj VKM-je nga 1 janar 2013 do të ndalohej përdorimi, importimi
dhe prodhimi i qeseve të pabiodegradueshme. Në treg do të përdoreshin vetëm
qeset e biodegradueshme, të cilat do të kishin dhe një shenjë dalluese. Nuk kam
parë ende një qese të vetme me shenjën e biodegradimit mbi të. Kjo VKM vdiq pa
lindur ende. Por një efekt anësor e ka pasur: qeveria pas aprovimit e fjeti
mendjen se problemi i qeseve, të paktën në letra, u zgjidh.
Pengesa kryesore në
zbatimin e VKM-së, sipas burimeve në industrinë e plastikës, është çmimi i lartë i qeseve të biodegradueshme. Këto shqetësime atëherë
me sa duket qeveria nuk i mori parasysh, dhe vazhdoi me aprovimin e VKM-së.
Industria po ashtu nuk i mori parasysh shqetësimet e qeverisë dhe vazhdoi me
prodhimin dhe shitjen e qeseve te pabiodregadueshme. Si mund të zgjidhet ky
problem mjedisor, në dukje banal, por po aq kokëfortë, i qeseve?
Qeveria së pari duhet të
pranojë se VKM-ja nuk po zbatohet, ndoshta për arësye të mirë, dhe të rishikojë
përmirësimin e saj duke pasur parasysh kostot e zbatimit. Mjet tjetër, që mund
të përdoret për pakësimin e qeseve plastike në qarkullim, është akciza.
Aktualisht ka akcizë mbi qeset plastike, por tepër e ulët për të krijuar një çmim të dukshëm mbi qeset. Në kuvendimin mjedisor të organizuar nga "Zyra Qytetare per Mjedisin" përpara zgjedhjeve të përgjithshme të 2013, Qendra “Grupimi
Ekolëvizja” propozoi rritjen e akcizës mbi qeset plastike. Në vijim të
kuvendimit, një kontratë e gjelbër u firmos nga LSI-ja me kërkesat e shoqatave
mjedisore, të ngritura në kuvendimin mjedisor. Në pikën 26 të kontratës së
gjelbër kërkohet vendosja e një takse prej 10 lekësh të reja mbi çdo qese plastike. LSI-ja është parti në maxhorancë tashmë dhe ka
mundësitë ti ligjërojë premtimet elektorale. Rritja e akcizës mbi qeset është
një nga këto.
Pakësimin e përdorimit
të qeseve do e lehtësonte adaptimi i tregut dhe shoqërisë ndaj trastave prej
cope. Në çdo market e pikë
shitjeje nuk ka mundësi blerjeje të fruta-perimeve veçse me qese. Frutat dhe perimet fillimisht peshohen në qese, në
peshore elektronike, pastaj merren nga konsumatori. Përpara viteve 90 pikat e
shitjes së fruta-perimeve kishin enë të posaçme ku këto peshoheshin.
Konsumatorët përdornin rrjeta të ripërdorshme. Kështu nuk kishte nevojë fare
për qese plastike. Sot këto enë nuk përdoren fare në pikat e fruta-perimeve. Ti
kërkosh dyqanxhiut të mos të të japë qese, ky i fundit të shikon i habitur, dhe
në shumë raste ta ngec qesen edhe pa dëshirë. “Kaq koprace qenka, sa do kursejë
qesen”-mendon ai me vete. Kurse mjedisores i vjen zor ti thotë, se nuk do të
ndotë mjedisin me atë qese, dhe me qindra të tjera që do vijnë pas saj.
Fusha tjetër ku
përdorimi i qeseve është pothuaj i pazëvendësueshëm është grumbullimi i
mbeturinave shtëpiake. Gjithsesi, me dëshirën e mirë, edhe mbeturinat shtëpiake
mund të grumbullohen në koshin e shtëpisë e të derdhen direkte në
vendgrumbullimin publik, pa qenë nevoja e përdorimit të qeseve plastike.
Një përdorim i tretë i
qeseve plastike, ku këto me vështirësi zëvendësohen, është ruajtja e ushqimeve
në temperatura shumë të ulëta. Ngrirja pothuaj gjithmonë realizohet duke i
paketuar ushqimet në qese. Heqja e ushqimeve nga ngrirja kështu realizohet me
lehtësi. Edhe këtu qesja mund të zëvendësohet me enë.
Megjithë dëshirën e mirë
për pakësimin e përdorimit të qeseve, VKM-ve dhe projekteve mjedisore, qeset
vazhdojnë të jenë kokëforta, kurse ne duhet të sjellim risi në arsenalin tonë
kundër tyre.
No comments:
Post a Comment