Pyjet ne Suedi

Rexhep Ndreu 

Të dhëna mbi politikat pyjore kombëtare të Suedisë, implemtimi, çertifikimi dhe planet e menaxhimit

Në vitin 1990, u rishikuan politikat pyjore kombëtare të Suedisë. Në përputhje me paktikën zakonore në Suedi, u krijua një komitet parlamentar për të kryer rishikimin, i përbërë nga një nivel i lartë ekspertize, të cilët përfaqësonin departamentet e qeverisë, tregtarët dhe industrinë, grupet kërkimore e të konservimit etj. Politika e re pyjore, e cila u vu në zbatim në vitin 1994, mbi të gjitha u ndikua nga dëshira për liberalizim më të madh në sektorin e biznesit dhe nevoja për vëmendje më të madhe ndaj çështjeve të konservimit në pylltari. Struktura e politikës u ndryshua nga një strukturë e karakterizuar nga imponimi i rregulloreve tek “liria është përgjegjësi” bazuar mbi menaxhimin sipas objektivave. U formuluan dy qëllime thelbësore me status të barabartë: një për prodhimin dhe një për mbrojtjen e biodiversitetit. Një parim që ndodhet në politikën e re është që tregut duhet t’i jepet më shumë hapësirë për produkte dhe shërbime të ndryshme pyjore. Prandaj, taksimi dhe subvencionimi në pylltari janë hequr. Përveç kësaj, politika dhe legjislacioni pyjor tani aplikohen në mënyrë të barartë për të gjithë pronarët e pyjeve. Rishikimi gjithashtu rezultoi në krijimin e më shumë rezervateve natyrorë nga qeveria, shumë prej të cilëve i janë bashkuar rrjetit Europian Natura 2000. Vitet e fundit, pylltaria është ndikuar gjithnjë e më shumë nga politikat mjedisore. Synimi kryesor i politikës është – në përputhje me marrëveshjet ndërkombëtare – që të sigurojë që zhvillimi është i qëndrueshëm. Parimi themelor i politikës mjedisore është integrimi sektorial, psh. çdo sektor i shoqërisë është përgjegjës për implikimet mjedisore të aktiviteteve në sektorin e tyre. Në vitin 2004, politika pyjore iu nënshtrua një rishikimi të mëtejshëm. Kjo rezultoi me një vendim parlametar që, në esencë ishte një vazhdimësi e politikës ekzistuese, por me një theks më të fortë mbi çështjet klimatike.

Implementimi

Agjensia Suedeze e Pyjeve (ASP) u themelua në vitin 2006, duke zëvendësuar kështu Bordet Pyjore të Qarqeve dhe Bordin Kombëtar të Pyjeve të mëparshme. Agjensia është autoriteti kryesor për pyjet dhe çështjet e lidhura me mjedisin dhe konservimin. Përveç rolit të saj në garantimin e respektimit të ligjeve dhe rregulloreve përkatëse, ASP gjithashtu siguron trajnime, këshillime dhe informacione mbi pylltarinë. Një tjetër detyrë është kryerja e studimeve e analizimeve për të indentifikuar stacione të vlefshëm konservimi dhe trashëgimie natyrore dhe të mbajë një regjistër për stacione të tillë.

 Agjensia Suedeze e Mbrojtjes së Mjedisit është agjensia kombëtare përgjegjëse për politikat e përgjithshme mjedisore, ndërsa agjensitë e tjera qeveritare kanë përgjegjësi specifike. Roli i agjensisë është të promovojë politika mjedisore dhe të veprojë si një agjent unifikues për çështjet mjedisore. Gjithashtu agjensia ka përgjegjësi kombëtare për krijimin e rezervateve natyrore. Kjo punë bëhet në koordinim me ASP. Të dyja agjensitë përdorin gjerësisht masa ligjore, si edhe edukimin, trajnimet, këshillimet dhe shërbimet e informacionit për të siguruar zbatimin e politikave pyjore kombëtare.

Kushtet kryesore të Aktit të Pyjeve aktual, i cili ka një kuadër më të gjerë se sa legjislacioni i mëparshëm për silvikulturën dhe menaxhimin e pyllit janë:

  Ripyllëzim i  detyrueshëm pas prerjeve përfundimtare;

§            Ndalim i shfrytëzimit të grumbujve të rinj;

§            Një detyrim mbi pronarët e pyjeve për të kryer kontroll parandalues ndaj insekteve dëmtues;

§            Regjime të veçanta menaxhimi  për pyjet fletorë dhe ata malorë;

§          Një detyrë e përgjithshme kujdesi për objektet apo stacionet me vlera natyrore, historike apo trashëgimore    në pyje.

  Të ardhurat neto nga pyjet taksohen – esencialisht në të njëjtën mënyrë ashtu si edhe për degët e tjera të   industrisë.

 Legjislacioni mbi matjet  e lëndës drusore, përcakton që matjet për trupat e sharrës, drurin e pastës dhe ashklat duhet të kryhen në përputhje me udhëzimet e ASP. Kjo siguron një bazë korrekte për pagesat.

Pylltaria ekonomike dhe efiçiente

Në ditët e sotme shfrytëzimi i pyjeve kryhet gjerësisht nga kontraktorë privatë, i cili është efiçent dhe tepër i mekanizuar. Këta kontraktorë përdorin makineritë e tyre dhe përbëjnë një element të rëndësishëm në Pylltarinë Suedeze. Megjithatë, në sipërmarrjet e pyjeve të familjes, pronarët shpesh i kryejnë vetë rigjenerimin dhe punime të tjera silvikulturore.

Duke qënë se shumica e makinerive pyjore janë të pajisura me kompjutera “on board” dhe sisteme të lëvizshme komunikimi, shfrytëzimi mund të drejtohet për të përmbushur nevojat dhe kërkesat aktuale të tregut. Edhe transportimi i afërt (secondary haulage), i cili bëhet me anë të rrugëve apo hekurudhave tashmë është një pjesë integrale e këtij sistemi. Me një qarkullim efiçent të drurit të këtillë, sasia e lëndës drusore të depozituar në shesh depozitimet apo në vend grumbullimet e përpunimit është reduktuar në mënyrë të ndjeshme. Trupat e sharrës dhe druri i pastës përbëjnë pjesën më të madhe të të ardhurave neto, por asortimentet për energji po rriten ekonomikisht. Interesi për llojet gjethegjëra është duke u rritur për dy arsye kryesore. Një është ajo që industria e përpunimit të drurit kërkon për më shumë lloje fletorë, dhe tjetra që shumë pronarë pyjesh po shohin për alternativa për pishën dhe hormoqin, pasi këto janë të ndjeshme ndaj rrëzimit nga erërat, siç është evidentuar edhe në stuhitë e forta të ndodhura kohëve të fundit në Suedi. Disa të adhura jodrusore nga pyjet të një rëndësie në rritje janë turizmi dhe energjia e erës.

Çertifikimi

Ekziston një nevojë në rritje për aktorët e tregut të lëndës drusore për të qënë në gjendje t’u ofrojnë klientëve të tyre garancinë e cilësisë së lartë të produkteve pyjore dhe informacion të detajuar mbi ndikimet mjedisore direkte dhe indirekte të produkteve të tyre. Një mënyrë me të cilën kjo është  bërë, është me anë të çertifikimit pyjor, i cili garanton që praktikat dhe produktet e kompanive të çertifikuara kanë përmbushur standartet specifike. Duke qënë eksportues të mëdhenj të lëndës drusore dhe produkteve me bazë drusore, sipërmarrjet suedeze kanë qënë në pararojë të skemave kombëtare dhe ndërkombëtare të çertifikimit për sektorin pyjor, si pjesë e përpjekjeve për të promovuar lëndën drusore si një lëndë e parë e qëndrueshme.
Planet e menaxhimit të pyjeve

Sipërmarrjet industriale pyjore tani përdorin planet e ekologjisë së peisazhit (landscape ecology plans), ndërsa sipërmarrjet familjare përdorin planete menaxhimit të pyjeve të gjelbër (green forest management plans) në të dy tipet e planeve, grumbujt pyjore klasifikohen sipas prodhimit dhe vlerave të konservimit.

Planifikimi i menaxhimit tradicional vullnetar në Suedi ka evoluar në një mjet efektiv për inkorporimin e masave të përgjithshme dhe të specializuara të konservimit në pylltarinë e përditshme; kjo mbulon objekte dhe stacione me vlera natyrore apo trashëgimore. Këto plane gjithashtu janë instrumente të rëndësishme për çertifikimin e pyjeve.

Të gjitha sipërmarrjet industriale pyjore të mëdha në ditët e sotme përdorin Planet ekologjike të peisazhit. Këto plane sigurojnë që çdo peisazh pyjor (zakonisht duke përbërë një sipërfaqe prej 30.000 – 40.000 ha) do të pëmbajë një proporcion të pranueshëm pyje të vjetër, pyje gjethegjerë etj. në terma afatgjatë. Planet janë hartuar me ndihmën e sistemeve të informacionit gjeografik të kompjuterizuara dhe shohin disa dekada përpara.

Shumica e pronarëve të pyjeve në Suedi kanë një plan menaxhimi të pyllit të tyre, i cili specifikon statusin aktual të pyllit dhe masat e propozuara për t’u kryer gjatë një periudhe 10 vjecare për të sigurar një përfitim të mirë financiar dhe për të ruajtur dhe promovuar biodiversitetin e pyllit.